دلائل درجه ی هوشمندی ورزشکاران در بازی های جمعی
پرفسور ایرج احرابی فرد
در بازی های ورزشی جمعی، مربیان شاهد هنر نمائی های ورزشکاران با درجات مختلف هوشمندی میباشند. هوشمندی در بازی، به تشخیص عام، فقط در قابلیت ذهنی ورزشکار ارزیابی میشود. در صورتی که همواره دلیل این تفاوت در توانمندی بالاتر ذهنی ورزشکار نمیباشد. برای درک بهتراین تفاوت ها توانمندی لازم برای رفتار هوشمندانه در هنگام بازی را مورد بررسی قرار میدهیم.
بازی های ورزشی جمعی شامل چهار فعالیت بنیادی میباشند. هر یک از این چهارفعالیت متکی به فعالیت قبلی بوده و توانمندی نمایشی ان بستگی به ویژه گی های قبلی دارد.
این چهار ابعاد مکمل عبارتند از:
توانمندی مهارتی، توانمندی جسمانی برای کیفیت اجرائی مهارت، توانمندی توجهی و ذهنی و توانمندی روانی.
برای درک بهتر، هر یک از این چهار مکمل، جداگانه مورد بررسی قرارگرفته میشود تا ویژه گی های آنان و اتکای شان به دیگری مورد تفهیم قرار گیرد.
توانمندی مهارتی بازی های ورزشی جمعی شامل چهار فعالیت بنیادی میباشند. هر یک ازاین چهار فعالیت متکی به فعالیت قبلی بوده و توانمندی نمایشی ان بستگی به ویژه گی های قبلی دارد.
این چهار ابعاد مکمل عبارتنداز:
توانمندی مهارتی، توانمندی جسمانی برای کیفیت اجرائی مهارت، توانمندی توجهی و ذهنی و توانمندی روانی.
برای درک بهتر، هر یک از این چهار مکمل، جداگانه مورد بررسی قرارگرفته میشود تا ویژه گی های آنان و اتکای شان به دیگری مورد تفهیم قرار گیرد.
توانمندی مهارتی
مهارت های ورزشی الگوهای حرکتی متفاوت میباشند که کیفیت اجرائی آنان به دو اصل مربوط میشوند. این دو اصل عبارتند از تکنیک صحیح حرکتی و توانمندی جسمانی مربوط به اجرای مهارت.
تکنیک حرکتی صحیح با تأکیدات علمی مربی شکل گرفته و به مورد تکرار قرار میگیرد. نکته ی بسیار مهم، در تمرینات تکراری مهارت فراوان خلاصه میشود. مهارت های حرکتی بایستی با تکرار های فراوان و مکفی به خاطره ی ماهیچه ای تبدیل شوند. برای درک بهتراین مطلب، مهارت دوچرخه سواری ارزیابی میشود. در مراحل اولیه ی یاد گیری تمام توجه بمنظور روی زین ماندن، حرکت در مسیر جاده، عدم تصادف با موانع و سواری بدون سانحه می باشد. زمانی که با تکرارهای فراوان مهارت دوچرخه سواری بخوبی فرا گرفته شد، این مهارت به خاطره ی ماهیچه ای تبدیل شده و توجه ذهنی از اجرای مهارت آزاد میگردد. در این زمان است که توجه آزاد شده به ترافیک و اهداف دوچرخه سواری معطوف میگردد. نکته ی مهم این است که چنانچه مهارت تکنیکی به خاطره ی ماهیچه ای تبدیل نشده باشد، قسمتی از توجه ذهنی معطوف به اجرای مهارت بوده و به تاکتیک های وابسته به توجه و ذهنیت هوشمندانه در هنگام بازی کمتر فعال میگردد. ورزشکارانی که هنوز موفق نشده اند که مهارت های اجرائی را به خاطره ی ماهیچه ای تبدیل کنند، بخشی از توجه شان معطوف به اجرای مهارت بوده و قادر نیستند تمامیت ظرفیت توجه ذهنی خود را هنگام بازی بکار گیرند.
اصل مهم کیفیت اجرائی مهارت به بهبود توانمندی های جسمانی از قبیل سرعت، چابکی، قدرت، استقامت های ماهیچه ای و اروبیکی (همکاری قلب و ریه) کشش و نرمش ماهیچه ای مربوط میشود. مهمترین هدف اجرای مهارت های ورزشی تسلط کافی به اجرای بدون استفاده از توجه میباشد. توجه آزاد معطوف به شناخت و انعکاس مهارتی بموقع می باشد. این امر محتاج به چابکی ذهنی میشود. چنانچه تشخیص ذهنی با چابکی لازم اجرا نگردد، سرعت و چابکی جسمانی بی فایده خواهد بود. به این دلیل است که یکی از مهمترین مسئولیت های مربی تمرینات چابکی ذهنیت ورزشکار میباشد. سرعت وقایع گاهی در چند دهم ثانیه اتفاق میافتند. در این هنگام است که اطلاعات تمرین شده ی مربی محتاج به چابکی شناخت میباشد. تنها دانش آموختن کافی نیست. بلکه، چابکی ذهنی در تشخیص بموقع از اهمیت خاصی بر خورداراست. معمولا مربیان در ارائه ی اطلاعات لازم و دقیق بسیار توانا می باشند. لیکن، برای سرعت و چابکی تشخیص تمرینات مؤثری ندارند. این کمبود در سرعت فعالیت های هوشمندانه متجلی شده و از تأثیر مهارت حرکتی میکاهد. تمرینات استراتژی و تاکتیک به فعالیت های ذهنی مربوط شده و کیفیت اجرای بموقع بستگی کامل به تمریناتی که سرعت شناخت موقعیت را بهبود میبخشد خواهد داشت.
نکته ی مهم دیگر، تأکید ارزیابی بلافاصله پس از اجرای مهارت میباشد. اجرای مهارت در مقابل حریف همواره موفقیت آمیز نیست. هر نوع اتفاق پس از اجرا محتاج به شناخت موقعیت جدید و لزوم فعل و انفعالات ذهنی متفاوتی می باشد.
مرحله ی آخر آمادگی روانی ورزشکار در هر لحظه ی فعالیت می باشد.
تخیلات ذهنی ورزشکاران عامل اصلی نحوه ی عملکرد آنان درحین بازی می باشد. ذهنیت داخلی محتاج به رهنمودهایی مثبت و کوشا ئ دائمی بوده تا ورزشکار دائم در آماده سازی روانی خویش فعال باشد. آماده سازی روانی مربی فقط یک ملاک است. این ورزشکار است که بایستی دائما در مسیر آمادگی روان خود با نکات مثبت و منفی فردی کوشا باشد. سخنان مربی فقط راهنمای فعالیت های روانی قلمداد میشود.
در خاتمه تأکید میشود که مربیان با تکرار مکرر تکنیک های مهارتی توجه ذهنی ورزشکاران را از مهارت به اهداف بازی معطوف نمایند تا ورزشکاران با فعالیت های ذهنی بهتری تجلی کنند.
چنانچه متن این مقاله روشن نموده است، هوشمندی هنگام بازی با ارشاد مربی به دست آوردنی می باشد. فقط درجه ی هوشمندی ورزشکار همواره ملاک فعالیت های هدشمندانه هنگام بازی نمی باشد.