صدمات ورزشی
(مراحل اولیه درمان بعد از آسیب)

 از: دكتر تورج رافعی دهكردی

راهنمای درمان ابتدایی آسیب ها تا چندی پیش استفاده از مراحل “RICE” بوده است. ولی اخیراً حروف اختصاری P (Protect، محافظت از منطقهً اسیب دیده و جلوگیری از آسیب بیشتر) و M (Medications، دارو در صورت لزوم) به ان اضافه شده اند. در حال حاضر استفاده از روش “PRICEM” بیشتر از بقیهً روش ها رایج است كه بطور خلاصه و ساده به ان اشاره می شود.

P- Protect and Support
R- Rest and Rehabilitation
I- Ice
C- Compression
E- Elevation
M- Medications

۱- (Protect), محافظت و جلوگیری از آسیب بیشتر:

درد هشداریست از طرف بدن ما كه سیگنال می دهد مشكلی پیش آمده است. بنا بر این باید در وهله ی اول با ادامه ندادن ورزش از آسیب بیشتر جلوگیری كرد. متاسفانه ادامه تمرینات، و بالاخص ادامهً مسابقه، بعد از آسیب (حتی آسیبهای جدی) یك امر رایج بین ورزشكاران بوده است. در واقع، این افراد هشدار بدن خود را نادیده می گیرند. این امر حتی در اغلب مواقع با افتخار بیان و بازگو می شود, كه فلان ورزشكار با وجود آسیب زیاد و یا شكستگی، دو ماراتن را تمام كرد. در صورتی كه بعد از آسیب ورزشی، ادامه ورزش میتواند دامنه آسیب را بیشتر كند و بهبودی را خیلی طولانی تر یا حتی غیر ممكن سازد. بنابر این وقتی كه عضوی آسیب می بیند، نهایت تلاش باید بر این باشد كه از آسیب بیشتر جلوگیری شود و از عضو آسیب دیده محافظت گردد. بنا بر این در بعضی مواقع استفاده از بریس (Brace) مانند زانوبند و مچ بند برای محافظت از عضو آسیب دیده خیلی مهم است.

٢- (Rest)، استراحت:

از نظر پزشكی یكی دیگر از مراحل ابتدائی اما مهم بعد از آسیب های ورزشی استراحت است. با استراحت نه تنها التهاب را كنترل می كنیم، بلكه از آسیب بیشتر به منطقه ی آسیب دیده جلو گیری می نماییم. ولی این دروه نباید طولانی شود و هر چه زودتر دوره ورزشهای توان بخشی و فیزیوتراپی باید شروع شود.

٣- (Ice), استفاده از یخ:

این روش برای پایین آوردن درجه ی حرارت محل آسیب دیده ، التهاب، درد و تورم می باشد. استفاده از یخ برای حدود ١٠ تا ٢٠ دقیقه اما به دفعات مكرر (مادامی كه تورم و التهاب وجود دارد) بسیار مهم و حیاتی است.

بعد از آسیب فعالیت طبیعی مویرگ ها مختل شده و مایع از آنها به بافت های اطراف نفوذ می كندو سبب تورم در ناحیه ی آسیب می شود. با قرار دادن یخ روی منطقه ی آسیب دیده، در ابتدا انبساط عروقی (‏Vasodilation) و بعد از چند دقیقه انقباض عروقی (‏Vasoconstriction) صورت می گیرد. این انقباض عروقی قابلیت نفوذ پذیری (permeability) مویرگ ها را پایین می آورد. انقباض بافتهای منطقهً آسیب دیده (Vasoconstriction) باعث می شود كه مقداری از مایع جمع شده در محل آسیب به مناطق دیگر بدن منتقل شده و در نهایت از بدن خارج می گردد. وقتیكه یخ روی محل آسیب دیده گذاشته شود، در چند دقیقهً اول سردی و بعد سوزش و درد احساس می شود. بعد از ٥ تا ٧ دقیقه شدت درد كمتر می شود و محل مورد نظر شروع به بی حس شدن می كند. توجه داشته باشید كه كیسه ی یخ را مستقیم روی پوست قرار ندهید چون باعث آسیب دیدگی پوست می شود، حتماً از یك حولهً نازك یا پارچه استفاده شود. حتی افت دمای ٥ درجه ای پوست برای كاهش فعالیت عصب حركتی كافی است كه منتج به كاهش اسپاسم و تنش عضله شده و طبعاً از شدت درد بكاهد. لازم به تذكر است كه اگر دمای پوست به ١٣ درجه سانتیگراد برسد به پوست آسیب می زند.

چند نمونه از مواردی كه از یخ نباید استفاده كرد:

-ترومبوز (‏Active deep vein thrombosis)
-زخم مزمن
-خونریزی
-نارسایی گردش خون
-حساسیت از حد به سرما
-فشار خون بالا
-بیماران قلبی

٤- (Compression)، فشار یكنواخت روی اندام آسیب دیده با استفاده از بانداژ مخصوص:

این امر برای كنترل تورمی است كه باعث درد بیشتر میشود. بانداژ باعث میشود كه مایع اضافی در آن محل بصورت مكانیكی از منطقه خارج شده و به بهبودی كمك كند. توجه داشته باشید بانداژ خیلی محكم بسته نشده باشد زیرا جریان طبیعی خون را مختل می كند.

٥- (Elevation), بالا نگه داشتن عضو آسیب دیده:

در صورت امكان عضوی كه آسیب دیده را باید بالاتر از قلب نگه داشت. برای مثال در صورت آسیب دیدن مچ دست این عضو نباید آویزان باشد، چون باعث تورم و درد بیشتری میشود. طبعاً این اصل برای آسیبهایی مثل لگن یا كمر عملی و قابل اجرا نیست و بیشتر برای اندام هایی مثل زانو، پا، مچ پا، و یا ارنج و دست عملی است.

٦- (Medications)، استفاده از دارو برای كمك به درد شدید و التهاب:

این امر حتماً باید با تجویز پزشك انجام شود و به هیچ عنوان نباید خودسرانه و بدون مشورت پزشك باشد. استفاده از دارو فقط در موارد استثنائی، حاد و یا شدید انجام شود.