بنیان گزاران تربیت بدنی و ورزش نوین در ایران

تاریخچه ی نوین گرائی علمی در سازمان تربیت بدنی و تفریحات سالم ایران

 بقلم پروفسور ایرج احرابی فرد

در اکثر ممالک پیشرفته در امور ورزشی تحولاتی در زمان های مختلف اتفاق افتاده که سبب آگاهی بیشتر جامعه ی ورزش گردیده است. سازمان های مسئول بتدریج ملزم به تغییر جهت شده و مسیری را انتخاب نمودند که همواره از پیشرفت های علمی بهرهمند بوده . شیوع یافته های علمی و نحوه ی همگان سازی این یافته ها نیز محتاج به تغییرات اساسی تشکیلاتی بوده که مسئولین با اشتیاق پشتیبانی و اجرا نموده اند. این تحولات و پیشرفت ها موقتی نبوده و تشکیلات دائما روش خود را برای بکار بردن یافته های نوین تطبیق نموده اند.

قبل از ۱۳۳۹ ورزش ایران دارای سازمان تربیت بدنی و تفریحات سالم بود که مسئولیت مستقیم ورزش قهرمانی را بر عهده داشت. در این دستگاه فدراسیون ها و کمیته ی المپیک مهمترین و چشمگیر ترین فعالیت ها را ایفا مینمودند. مؤسسات مفید دیگری نیز مشغول به تربیت معلمین ورزش مدارس بنام دانشسرای عالی وجود داشت که شرح ان توسط دکتر ستاری ارائه گردیده.

در جوار این دو موسسه سازمان پیشاهنگی ایران نیز به سرپرستی دکتر حسین بنائی به نحو احسن در پیشبرد امور پیشآهنگی کشور فعالیت مینمود. پیشاهنگی بسیار مورد توجه اولیاء و محافل ورزشی نیز واقع شده بود. مدارس، دانشگاه ها، فدراسیون ها و تشکیلات پیشاهنگی نیز در برگزاری اردوهای تفریحی، آموزشی و قهرمانی همواره همت می گماشتند.

فعالیت های سازمان تربیت بدنی و تفریحات سالم ایران کلا به آماده سازی ورزشکاران در سطح شهری، استانی، کشوری برای شرکت در مسابقات محلی، کشوری و اعزام به مسابقات خارجی توسط باشگاه ها، هیئت ها و فدراسیدن ها خلاصه میشد. بعلت فقدان متخصصین تحصیل کرده، از همگامی با پیشرفت های علمی متداول در جهان برنامه ی سازنده و منظمی در تمرین و پرورش قابلیت های رقابتی بطور محسوس و معمول وجود نداشت.

اعلیحضرت ریاست عالیه ی سازمان تربیت بدنی و تفریحات سالم ایران را به عهده داشت و انتصاب و بر کناری ریاست سازمان تربیت بدنی و تفریحات سالم ایران نیز توسط ایشان انجام میگرفت. اکثر رؤسای این سازمان نیز از درجه داران صاحب نام ارتش منصوب میگردیدند.

اکثر رؤسا و مسئولین تشکیلاتی و اداری سازمان تربیت بدنی و تفریحات سالم ایران از وزارت آموزش و پرورش انتقال یافته و در اداره ی امور ورزشی مملکت  انجام وظیفه مینمودند. همچنین معلمین ورزش سر شناس و متعهد، فعالیت های حرفه ای خود را در باشگاه ها و فدراسیون های مورد علاقه شان دنبال مینمودند. در اثر فقدان کادر مجهز ورزشی، معلمین نخبه ی ورزش موسسات آموزشی به صحنه ی ورزش های قهرمانی باشگاه ها و فدراسیون ها رخنه کرده و خدمات ارزنده ای ارائه نمودند. این افراد شایسته در امور قهرمان پروری، داوری وفنی فدراسیون ها نقش عمده ای را ایفا مینمودند. ازجمله افراد شایسته ی این گروه میتوان از ابراهیم نعمتی، داود نصیری، مدنی، یمین، هوشنگ آگهیان، گرایلی، اصغر تهرانی، احمد ایزد پناه، تقی وصالی، سکاکی و چند تن دیگر را نام برد.

همانطور که قبلا اشاره شد، در سال ۱۳۳۹با انتصاب سر لشگر دفتری به ریاست سازمان تربیت بدنی و تفریحات سالم ایران نوین گرائی آغاز شد. پس از مدت دو هفته ایشان رؤسای سازمان تربیت بدنی و تفریحات سالم را در دفتر خود احضار نمود و عنوان کرد که هیچ یک از شما به اندازه ی گاو از ورزش اطلاع ندارید. شهرستان ها نیز به همین منوال و یا بد تر اداره میشوند. برای چاره جوئی این امر به عرض اعلیحضرت خواهد رسید.

اعلیحضرت پس از شنیدن وضع اسف بار گردانندگان ورزش مملکت امر فرمودند تا  سالیانه بیست نفر از کلیه ی استان های کشور برای تحصیل در تربیت بدنی و ورزش به اروپا و امریکا اعزام گردند تا پس از برگشت در بهبود امر ورزش در خطه خود انجام وظیفه نمایند. قرار بر این بود که این اعزام در چندین نوبت تکرار شود.

در اولین گروه ایرج احرابی فرد از استان مرکز، ۱۲ برگزیده ی استان های دیگر به اضافه هفت نفر برگزیده ی آزمایش های علمی و ورزشی از تهران اولین و اخرین گروه اعزامی را تشکیل دادند. ناگفته نماند که تعدادی از این گروه با فعالیت های ورزشی کاملا  نا آشنا بوده و فقط توسط پارتی های قوی در این گروه گنجانیده شده بودند. نام اکثر منتخبین قبلا توسط دکتر اسفندیار ستاری ذکر گردیده.

آغاز تحول نوین گرائی در ورزش ایران بوسیله ی افراد تحصیل کرده در امر ورزش

بقلم پروفسور ایرج احرابی فرد

دو نفر از بیست نفر اعزامی در فرانسه و انگلیس از تحصیل در رشته ی تربیت بدنی و ورزش خودداری کرده و به ایران باز نگشتند. شاهرخ معروفخانی که با لیسانس تربیت بدنی از امریکا به ایران باز گشته بود در آغاز با سمت شهردار قزوین از فعالیت های ورزشی کاملا خارج شد. برخی از این گروه با در دست داشتن مدارکی از قبیل فوق دیپلم و لیسانس هر چه زودتر به ایران برای خدمت باز گشتند. افراد منتخب از شهرستان ها در تهران به شغل های اداری و کم حاصل تحت نظر مدیران انتقالی از آموزش و پرورش استخدام و با حقوق های ماهیانه کمتر از ۶۰۰ تومان به انجام وظیفه تحت نظر مدیران قبلی مشغول گردیدند. در بازگشت متناوب گروه اعزامی و عدم برنامه ی اشتغال حرفه ای برای ان ها و تفاوت های درجات علمی از فوق دیپلم تا لیسانس اکثر به فعالیت های بسیار جزئی تحت نظر مسئولین قبلی به کار گمارده شده بودند. دو نفر از این گروه برای اولین بار با درجه ی فوق لیسانس تربیت بدنی به ایران باز گشته و آماده خدمت گردیدند. اسفندیار ستاری و ایرج احرابی فرد پس از بازگشت و نحوه ی برخورد حرفه ای از سوی مسئولین خودخواه و حسود سرباز زدند و در راه خدمت به ورزش مملکت راه های دیگری را گزیدند.

اسفندیار ستاری که این نوع کم اعتنائی حرفه ای را توهین آمیز دانست از سازمان تربیت بدنی و تفریحات سالم بیرون آمد و در دانشگاه تهران مشغول به انجام وظیفه گردید.  قبلا شرح کامل فعالیت های جالب توسط ایشان  در اشاعه ی علم ورزش و آشنائی با ورزش روز از طریق فعالیت های دانشگاهی و اشاعه ی علم روز ورزش شرح داده شده. ضمنا با رجوع به خدمات شایسته و سوابق ورزشی به ریاست فدراسیون دو و میدانی ایران منصوب گردید.

ایرج احرابی فرد نیز که با درجه ی فوق لیسانس به ایران باز گشت در آغاز گرفتار توهین حرفه ای و با حقوق ۹۰۰ تومان ماهیانه استخدام شد. چون این نوع کم توجهی را نمیتوانست تحمل کند به نمایش یافته های حرفه ای خود پرداخت. ایشان که در امریکا مربی سال شنای ایالت آیووا شده بود در فدراسیون شنای کشور همزمان به سمت مربی تیم ملی مردان و بانوان با حقوق ماهیانه ی ۱۰۰۰ تومان  فعالیت های مربیگری خود را آغاز نمود. درآمد ورزشی تحصیل کرده های اعزامی بسیار ناچیز بود و کفاف زندگی آنان را حتی با مدارک عالیه نمیداد. بدین منظور احرابی فرد مجبور شد فقط بعد از ظهر ها معلم ورزش مدرسه ی کامیونتی اسکول با ماهیانه ۳۲۰۰ تومان و تدریس در مدرسه ی نیاوران با ماهیانه ۲۵۰ تومان در چهار شغل انجام وظیفه نماید. پس از ۵ سال خدمات ارزنده که شرح کامل ان در صفحات بعد ارائه میشود بمنظور اخذ دکترا توسط تیمسار خسروانی رئیس وقت سازمان ورزش مجددا به امریکا اعزام و درجه ی دکترای تربیت بدنی خود را از دانشگاه مینه سوتا بدست آورد. ناگفته نماند که  پس از اعزام وی سر لشگر حجت به ریاست سازمان ورزش ایران منصوب گردید. ایشان در اولین فرصت از ارسال هزینه تحصیل احرابی فرد جلوگیری نمود. ایرج احرابی فرد مجبور شد تا به مربیگری تیم شنای شهر و داوری مسابقات والیبال هزینه ی سنگین تحصیل خود را در امریکا فراهم نماید. در صفحات بعد شرح کامل فعالیت های ایشان نیز در اشاعه ی علم ورزش و آشنائی با ورزش روز ارائه خواهد گردید.

بتدریج افراد دیگری نیز با درجات دکترای ورزش اضافه گشته و در تشکیلات ورزش خصوصا در دانشسرای عالی و دانشکده ی ورزش مشغول به تدریس و ارائه علم ورزش روز گردیدند مانند دکتر مهدی نمازی زاده از فارغ التحصیلان دانش سرای عالی، سرخدان یلدائی و امیرتاش. با گذشت زمان تعداد تحصیل کرده های ورزشی تا درجه ی دکترا رو به افزایش گذاشت و اطلاعات ورزشی به سطح علم ورزش نوین روز نزدیک تر شد..

خدمات پروفسور ایرج احرابی فرد در بنیان گذاری علم در ورزش نوین ایران

مدیر کل اداره ی اموزش وطرح برنامه های ورزشی سازمان تربیت بدنی و تفریحات سالم ایران به مدت ۳ سال

ریاست اولین انستیتوی ورزش ایران  بمدت دو سال

مربی تیم ملی شنای اقایان و بانوان در هر پنج سال

گزیده ی فعالیت های ارزنده سه سال اول بازگشت در زیر ارائه میگردد:

در اولین اقدام پس از انتصاب به سمت مدیر کل اداره اموزش و طرح برنامه های ورزشی ایرج احرابی فرد اکثر تحصیل کرده های اعزامی را به این اداره ی منتقل کرد تا در اهداف ترویج علم در محافل ورزشی از آنان یاری گیرد. گزیده ای از فعالیت های این اداره تحت ریاست احرابی فرد عبارت بودند از:

•   اولین نمایشگاه کتب ورزشی جهان در موزه ی ایران باستان با افتتاح وزیر وقت وزارت فرهنگ و هنر آقای پهلبد. تعداد۱۷۶ جلد کتب ورزشی از رشته های مختلف ورزش در این نمایشگاه به معرض نمایش در آمد.
•  ایجاد اولین کتابخانه ی ورزشی در سازمان ورزش با مجموعه ی کتب دریافتی از نمایشگاه کتب ورزشی جهان که بعدا به مدرسه ی عالی ورزش انتقال یافت.
• ترجمه و انتشار مقالات علمی با همکاری و ویرایش دو تن از روزنامه نگاران معتبر بنام های ناصر مفخم و اسپهانی.
• برگزاری یک هفته سمینار آموزش ورزش های دبستانی با شرکت ۱۰۰ معلم ورزش از نقاط مختلف کشور با آموزش ۵ متخصص امریکا ئی در تهران.
• انتشار مجله ی علمی  پژوهشی در ورزش شامل مقالات و تحقیقات ورزشی ترجمه شده از زبانهای خارجی. این مجله به روسای ورزش هر ۱۳ استان ارسال گردید تا در تکثیر، انتشار و استفاده ی یافته های تحقیقاتی در استان مربوطه خود همت گمارند. در ۳ سال تعداد ۹ مجله ی  پژوهشی در ورزش انتشار و توزیع گردید. پس از تاسیس انستیتوی ورزش و انتخاب ایرج احرابی فرد به ریاست این مؤسسه ی نوین، تولید و انتشار این نشریه ی ارزشمند نیز متوقف گردید
• سر پرستی اردوی آمادگی ورزشکاران برای مسابقات المپیک ۱۹۶۸ مکزیک در استادیم داودیه.
• برگزاری کلاس های تغذیه ی سالم قبل، هنگام و بس از فعالیت ورزشی برای اولین بار ایجاد پرونده ی روانشناسی برای هریک ورزشکاران اعزامی به المپیک زیر نظر روان پزشک ایرانی (مدرس دانشگاهی در اروپا) .
• نشر مقالات علمی در مجله ها ی رایج  مانند دنیای ورزش.
• نشر مقالات علمی در رسانه های علمی ورزشی دانشکده ی علوم ورزشی.
• نشر سه کتاب به تألیف ایرج احرابی فرد عبارت از:
  • آموزش صحیح شنا
  • راهنمای تغذیه ی ورزشکاران
  • اصول علمی تمرینات اینتروال
• نشر مقالات علمی ورزشی در نشریات مختلف آموزشی.
• ۲ سال ریاست اولین انستیتوی ورزش ایران
•  برگزاری کلاس های مربیگری توسط فدراسیون های ورزشی کشور در انستیتوی ورزش.
• دعوت از جک کوک مربی نامی دو و میدانی امریکا و برگزاری کلاس های فشرده به مدت یک هفته در تهران، با همکاری مستقیم فدراسیون دو و میدانی به ریاست اسفندیار ستاری.
• بر گزاری ۵ روز کلاس مربیگری تنیس توسط آقای ژاک ادگار مربی تنیس پروفشنال از امریکا در تهران.
• برگزاری اصول علمی تمرینات شنا برای مربیان کشور توسط مربی تیم ملی شنای ایران ایرج احرابی فرد.
• بر گزاری کلاس داوری فوتبال با شرکت ۱۰۰ نفر داوران زبده در سطح کشور توسط آقای سر استانلی راس ریاست کمیته ی داوران فوتبال جهان از کشور انگلستان در استادیوم فرح.
• طرح دسته بندی مربیان و داوران اتی کشور با گذراندن موفقیت آمیز میزان هر دسته و حد اقل فعالیت حرفه ای در دسته ی های مربوط به سطح خود خود برای ارتقاء به دسته ی بالاتر.
• دریافت مدرک مربیگری در سه دسته بندی از انستیتوی ورزش ایران.
• اقدام اشتباه تبدیل انستیتوی ورزش ایران به مدرسه ی عالی ورزش به امر ریاست ورزش وقت.
• وجود انستیتو لازمه ی پیشرفت معلومات مربیگری و داوری میباشد تا در این دو حرفه بدون توجه به مدرک تحصیلی، افراد آزموده تحویل ورزش مملکت شوند.
• با داشتن مشاغل نامبرده در بالا، مربی تیم ملی شنا ی اقایان و بانوان ایران در   هر پنج سال خدمت در سازمان ورزش ایران.
• شکستن بیش از ۵۰۰ ثانیه رکوردهای ملی ملقب به دوران طلائی شنای ایران.
• مسافرت تیم ملی شنای مردان به کشورهای ترکیه، روسیه و رومانی.
• شرکت در مسابقات آسیائی ۱۹۷۰ تایلند.
• (coordinator) * هم چنین هم آهنگ کننده ی مسابقاتی آسیایی تهران.

با تعویض ریاست سازمان ورزش از تیمسار حجت به سپهبد نادر جهانبانی از پرفسور ایرج احرابی فرد دعوت شد تا با سمت معاون اول سازمان ورزش  به ایران باز گشته و انجام وظیفه نماید. این سمت به مدت دو سال ادامه داشت تا انقلاب اسلامی، سرنگونی شاهنشاهی و اعدام سپهبد جهانبانی.

فعالیت های عمده ی ایرج احرابی فرد با سمت معاون اول سازمان ورزش و تفریحات سالم ایران

•  سمینار آشنائی مدیران باشگاه ها به ایجاد محیط ایمن و سالم برای شرکت اعضاء.
• دستورالعمل استعداد یابی و پرورش مناسب نوجوانان و جوانان در فعالیت های مناسب سنی در ورزش های مختلف مطابق  با دستورالعمل های علمی در باشگاه ها.
• ایجاد مقرری ماهیانه برای کمک به باشگاه ها با توجه به برنامه ها و تعداد شرکت کننده ی آنها در مسابقات مختلف ورزشی.
• تأسیس اداره ی امار و شناخت توانمندیهای ورزشی در سطح کشور به ریاست فاطمه ی سپنجی فارغ التحصيل مدرسه عالی ورزش.
• سمینار توسعه ی ورزش نوین در کشور برای رؤسای ورزش استان های کشور در تهران و تشویق آنان در برگزاری چنین سمینارهائی برای شهرستان های استان مربوطه (مطالب مورد بحث در نوشتار کاملی تهیه و به صورت کتابچه های ملاک عمل تقدیم انها گردید).
• تعویض روسای فدراسیون ها و در نظر گرفتن بودجه ی سالیانه منطبق با برنامه های پیش بینی شده سالیانه وبا تصویب سازمان ورزش.
• تاکید در برنامه های جوانان بمنظور پشتیبان های باشگاهی وتیم ملی.
• همکاری با دانشجویان متمایل مدرسه ی عالی ورزش در شرکت و گذران کار آموزی در اماکن ورزشی کشور.
• کوشش در بهبود وضع امورات پزشکی در مراحل تمرینی و مسابقاتی.
• مساعدت های لازم در آمادگی و اعزام تیم ملی فوتبال در جام جهانی آرژانتین.
• بررسی و تدوین برنامه ی بیمه ورزشکاران.
• پایه ریری ایجاد فدراسیون ورزش های باستانی.
• برنامه ریزی جهت توسعه ی ورزش سالم سازی جوانان، بزرگسالان و کهنسالان.
• بر رسی و تدوین آغاز مسابقات سنی در رشته های مختلف و مناسب ورزشی.

پس از انقلاب پروفسور ایرج احرابی فرد مجددا رهسپار امریکا گردید و به افتخارات فراوان و ارزنده ای در کشور امریکا نائل شد. برخی از افتخارات عمده ایشان عبارتند از چهار تالار مشاهیر در رشته ی والیبال، ۲ تالار مشاهیر علمی، پروفسور سال ایالت آیووا و یکی از برجسته ترین شخصیت های علمی عملی در سطح کشور امریکا. دعوت به کشور چین برای سمینارهای علمی جهت مربیان تیم های ملی چین برای آمادگی آنها در بازی های المپیک ۲۰۰۸ چین.

بیش از سی سخنرانی در کنفرانس سالیانه ی مجمع مربیان والیبال امریکا،

برگزاری سمینار علمی اولویت های علمی والیبال بوسیله ی زوم برای ۱۷ کشور اسپانیائی زبان.

اساس بنیان گذاری ورزش نوین و ترویج ان در پیدایش دانشمندان محلی  با رهبری دکتر اسفندیار ستاری در بهبود تشکیلاتی و ترویج علوم پیشرفته ی ورزشی. ایرج احرابی فرد در تطبیق تشکیلاتی ورزش بر اساس علوم نوین و خدمات علمی دیگر اقراد اعزامی در مراکز علمی رونق گرفت و افرادی مانند پرویز کماسی که با آشنائی به علوم ورزش به توانمندی جسمانی ورزشکاران و قهرمانان همت گماشت. کم کم رهنمودهای مدبرانه از مرحله ی تقلیدی به مستندییت علمی رونق گرفت. هم چنین تعداد تحصیل کرده های علوم ورزش رو به افزایش گشود.

درایت تیمسار دفتری و دور اندیشی اعلیحضرت محمد رضا شاه پهلوی شاهنشاه ایران جهت اعزام دانش طلبان به اروپا و امریکا آغاز رنسانس ورزش نوین در ایران را بوجود آورد. تولد، پشتیبانی، حمایت، هدایت و پیشرفت علم ورزش و توسعه ی اساس ورزش نوین مبتکی بر دانش روز با کوشش، دانش و پشت کار نخبه های اولین گروه اعزامی در مجامع آموزشی و تشکیلات ورزشی اساسی ترین اقدام نوین گرا ئی در ایران بشمار میاید.